اوتیسم بیماری ناشناخته‌ای که در کمین کودک شماست

آنها به خاطر بیماری‌شان رفتارهای پرخاشگرانه‌ای دارند و گاهی خودآزار می‌شوند. رشد زبان یا رشد کلامی، گاه در این کودکان بعد از مدتی دچار وقفه یا رکود می‌شود.

چند سالی‌ست که ما بیش از پیش به واژه‌ای به نام «اوتیسم» برمی‌خوریم. این اواخر به دلیل افزایش مبتلایان به این بیماری، رسانه‌ها بیشتر از قبل از این بیماری صحبت می‌کنند. اما به نظر می‌رسد، هنوز هم افراد زیادی از این بیماری و علائم آن بی‌خبرند و حتی اسم این بیماری به گوش‌شان نخورده است. یحیی سخنگویی، معاون توانبخشی بهزیستی در مورد این بیماری می‌گوید: «شمار مبتلایان هر روز بالاتر می‌رود، بدون این‌که کسی بداند چه اتفاقی درحال رخ دادن است. اوتیسم را به دلیل ناشناخته بودن، در کنار بیماری ام‌اس قرار می‌دهند».با این‌که آمارهای رسمی از موارد ابتلا به این بیماری در کشور وجود ندارد، اما این مسئول در سازمان بهزیستی از شیوع آن نگران است. شرایط زندگی این بیماران، خود حکایت تلخی است. آنها نه می‌توانند مانند سایر دانش‌آموزان سر کلاس‌های درس حاضر شوند و نه فعالیت درخور سنشان داشته باشند.

بیشترشان به دلیل بی‌اطلاعی خانواده‌ها و بی‌توجهی، دچار معلولیت‌های شدید می‌شوند. کمی غفلت از بیماران اوتیسم مساوی است با معلولیت همیشگی. تا پیش از این وزارت آموزش و پرورش از شش سالگی این کودکان را غربالگری می‌کرد، درحالی‌که این بیماری تا آن سن، دیگر کاملا شکل گرفته، اما بهزیستی در نظر دارد تا از دو سالگی غربالگری‌ها را شروع کند تا حتی‌الامکان جلوی معلولیت‌ها گرفته شود. 

زمانی که سن مبتلا بالا می‌رود، علائم یکی پس از دیگری خودش را نشان می‌دهد. کودکی که به سن مدرسه رسیده و دچار اوتیسم است نمی‌تواند به راحتی رابطه دوستانه برقرار کند یا با کودکان هم سن و سال‌اش بازی کند. حتی از نظر اجتماعی خیلی ناتوان است. آنها مانند کودکان دست و پا چلفتی هستند، ناتوان‌اند و حرکاتشان هماهنگی ندارد. احساس همدلی با هم کلاسی‌هایشان ندارند، به همین دلیل نمی‌توانند ارتباط خوبی با بچه‌های هم‌سال خود نداشته باشند و وقتی به اواخر نوجوانی می‌رسند حتی اگر بیشترین پیشرفت درمانی هم داشته باشند، روش مناسب برای برخورد، ابراز علایق، هیجانات و احساسات به دیگران ندارند و برقراری دوستی در آنها به سختی انجام می‌شود.

اوتیسم یا همان در خود فرورفتگی دیگر بیماری ناشناخته‌ای نیست. هرچند آمار دقیقی از این بیماران وجود ندارد، اما اوتیسم را بر اساس آمارهای جهانی، بیماری قرن ۲۱ می‌دانند. گفته می‌شود در دنیا از میان هر ۱۰‌هزار کودک زیر ۱۲سال، ۲ تا ۵ کودک مبتلا به اوتیسم هستند. اگر هم عقب‌افتادگی به‌عنوان یکی از علایم این بیماری را هم به شمار آوریم، شیوع این بیماری به ۲۰ کودک در هر ۱۰‌هزار کودک می‌رسد. پسرها بیش از دختران قربانی این بیماری می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ابتلا به این بیماری ۳ تا ۵ برابر بیشتر از دختران است. گفته می‌شود از هر ۱۰ کودک یا بزرگسال مبتلا به اوتیسم ۷ نفر دچار کندذهنی و مشکلات مربوط به عملکرد و واکنش‌های مغز هستند، همچنین ۳۰‌درصد این کودکان دچار تشنج می‌شوند.

 علایم این بیماری منحصربه‌فرد است، برخی از علایم مربوط به بی‌ثباتی خلق و عواطف در این کودکان است. حملاتی از خنده یا گریه بدون دلیل آشکار دارند. آنها به خاطر بیماری‌شان رفتارهای پرخاشگرانه‌ای دارند و گاهی خودآزار می‌شوند. رشد زبان یا رشد کلامی، گاه در این کودکان بعد از مدتی دچار وقفه یا رکود می‌شود. از همه اینها مهم‌تر، غیراجتماعی بودن این کودکان است. آنها از نظر اجتماعی دچار تخریب هستند. هیچ رفتار وابسته‌ای نسبت به والدین ندارند و نسبت به دور شدن و جدا شدن مادر واکنشی نشان نمی‌دهند. اما به طور معمول افراد مبتلا به اوتیسم حداقل نصف علائمی را که در زیر عنوان شده است، نشان می‌دهند. این نشانه‌ها از خفیف تا شدید متغیر هستند. در موقعیت‌های کاملاٌ متفاوت رفتارهایی که با سن کودک تطابق ندارد، مشاهده می‌گردد.

  نشانه‌های اوتیسم در کودکان

- در مقابل تغییر مقاوم هستند. برای مثال اگر دکوراسیون خانه و یا اتاق فرد را عوض کنیم به شدت بی‌تابی نشان می‌دهند.

- نقوص تکلمی زیادی دارند و در بیان جملات و ارتباط کلامی دچار مشکل می‌شوند.

 - نمی‌توانند نیازهای خود را بیان کنند و بیشتر از حرکات اشاره استفاده می‌کنند.

 - کلمات و یا جملات دیگران را تکرار می‌کنند. مثلا زمانی‌که از آن‌ها بپرسیم:«آب می‌خوری؟» در جواب می‌گویند:«آب میخوری».

- بی‌دلیل می‌خندند و یا بدون هیچ علتی گریه می‌کنند. همچنین نگران و مضطرب شدن گاه و بی‌گاهشان علت خاصی ندارد.

- قشقرق به پا می‌کنند و به دلایلی که هیچکس نمی‌تواند از آن باخبر شود، پریشانی نشان می‌دهند.

- در ارتباط با دیگران به شدت دچار مشکل هستند.

- از اینکه کسی آن‌ها را در آغوش بگیرد و یا خودشان کسی را بغل کنند، به شدت فراری هستند.

-  تماس چشمی ندارند یا تماس چشمی آنها اندک است.

- به روش آموزش معمول پاسخ نمی‌دهند و باید آموزش‌های ویژه‌ای را برایشان تدارک دید.

 - نمی‌توانند با اسباب بازی‌های معمول بازی کنند.

- از چرخیدن و تاب خوردن لذت می‌برند.

- در مقابل خطرات احساس ترس نمی‌کنند.

- تحرک کمی دارند و یا بالعکس بیش از اندازه تحرک دارند.

- نسبت به اطرافیان نزدیک نظیر مادر و پدر، واکنش عاطفی نشان نمی‌دهند.

 - در مقابل صداها واکنشی از خود نشان نمی‌دهند. اگر چه حس شنوایی سالمی دارند، اما بنظر می‌آید ناشنوا هستند.

- درصد بالایی از این کودکان ناتوانی هوشی دارند.

- در برخی از کودکان اوتیستیک توانایی‌های خاص وجود دارد. مثلا نقاشی‌های خارق العاده‌ای می‌کشند و یا در حل معادلات توانایی بالایی دارند.