سلامت کودکان: بسیاری از بیماری‌ها که در بزرگسالی بروز می‌کند ریشه در کودکی دارد، زیرا به علت عدم مراقبت‌های بهداشتی و درمان بهنگام بیماری نیز همراه با فرد بزرگ شده و موجب بروز عوارض متعدد و حتی خطرناک‌تر می‌شود.
از جمله بیماری‌های کلیه و مجاری ادرار و مثانه که باید از کودکی مورد توجه قرار گیرد و به درمان آن اهمیت داده می‌شود، در غیر این صورت به بروز مشکلات بیشتر و آسیب جدی به کلیه‌ها منجر خواهد شد.
با توجه به اهمیت بیماری‌ها و عفونت‌های «مثانه» در بروز مشکلات کلیوی با دکتررضا مهدوی جراح و متخصص اورولوژی، فوق تخصص آندوسکوپی مجاری ادرار و استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت‌و‌گویی انجام دادیم تا درباره عفونت‌های مثانه ،علایم، عوامل بروز و ابتلا و پیامدهای آن بیشتر بدانیم.
*جناب آقای دکتر مهدوی! لطفاً درخصوص شایعترین بیماری‌های مثانه در کودکان که عفونت است توضیح دهید.
از مهمترین بیماری‌های مثانه در دوران کودکی عفونت‌ها است که اگر در مثانه جایگزین شود و به بالا و کلیه برسد می‌تواند آسیب جدی به کلیه‌ها وارد کند. بخصوص در دختر بچه‌ها که به دلیل کوتاهی مجرا و یا برگشت ادرار از مثانه به کلیه (ریفلاکس) عفونت ایجاد می‌شود. درصورتی که دریچه‌های لوله‌های حالب که به مثانه وصل می‌باشند نارسا باشد ادرار برمی‌گردد و اگر ادرار به کلیه برگردد بخصوص اگر عفونت هم در ادرار وجود داشته باشد، عفونت به کلیه رسیده و در آینده سبب چروکیدگی کلیه و عوارض آن که فشار خون بالا در کودکی است می‌شود.
بنابراین عفونت‌های ادراری در کودکان باید جدی گرفته شود و حتماً درمان گردد.
* نشانه‌های عفونت چیست؟
در هنگام ادرار کردن، سوزش ادرار، بدبو شدن ادرار و وجود خون در ادرار از نشانه‌های عفونت ادراری است و اگر همراه با برگشت ادرار به کلیه‌ها باشد سبب عفونت و چروکیدگی کلیه می‌شود و چنانچه عفونت به دو کلیه برسد موجب نارسایی کلیه‌ها می‌شود. اگر کلیه دچار عفونت به علت برگشت ادرار شود تب بالا و ضعف عمومی نیز مشاهده می‌شود که وقتی علایم عفونت با تب همراه باشد نشانه‌های هشدار دهنده می‌باشد و خیلی سریع باید با مراجعه به متخصص اقدام به درمان شود.
* درباره روشهای تشخیص و درمان توضیح دهید.
والدین باید با مشاهده علایم به پزشک مراجعه نمایند تا با انجام آزمایش تشخیص قطعی داده شود. بهترین روش تشخیص گرفتن عکس رنگی است که با وارد کردن ماده حاجب به مثانه می‌توان مشخص کرد ادرار برمی‌گردد یا نه و عکس رنگی دقیق‌ترین روشی است که می‌توان به این تشخیص رسید، ولی متأسفانه بعضی خانواده‌ها به خاطر گذاشتن سوند در مجرای ادرار کودک مقاومت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند از این روش (عکس رنگی) استفاده شود درحالی که هیچ روش دیگری (رادیولوژی معمولی و...) به این دقت انجام نمی‌شود.
درخصوص درمان نیز معمولاً اگر برگشت ادرار به کلیه ادامه داشته باشد باید تا زمانی که درمان کامل نشده تحت نظر پزشک باشد(معمولا تا 10 سالگی) و چنانچه برگشت ادرار خیلی شدید باشد، باید درمان با جراحی انجام شود، اما در صورت خفیف بودن با درمان طبی و مصرف دارو برگشت ادرار بهبود پیدا می‌کند.
* سایر بیماری‌های مثانه در کودکان کدام است؟
مشکل دیگری که در مثانه کودکان دیده می‌شود«مثانه عصبی» یا نوروژنیک است که معمولاً دو گروه از کودکان را درگیر می‌کند. یکی بچه‌هایی که در خانواده‌های متشنج زندگی می‌کنند و مدام با دعواها و مشاجرات پدر و مادر روبه رو هستند و یا خود کودک را مورد مؤاخذه و دعوا قرار می‌دهند و کودک در این شرایط مجبور به نگه‌داشتن ادرار می‌شود و دیرتر مثانه تخلیه می‌گردد و گروه دوم بچه‌هایی که پدر و مادر آنها را مجبور می‌کنند تا ادرار خود را نگه دارند( مثلاً اینجا جیش نکنی، الان می‌رسیم خونه، یک کمی تحمل کن، وای به حالت اگر جیش کنی و...) این بچه‌ها وقتی ادرار دارند محل خروج ادرار را منقبض می‌کنند یا پاهای خود را روی هم فشار می‌دهند تا ادرارشان را نگه دارند، که این دو گروه باید از نظر عصبی بررسی شوند و درصورتی که مشکل فیزیولوژی نداشته باشند اقدام درمانی مناسب برای آنها انجام شود.
اما فرم دیگر بیماری‌های مثانه در کودکان این است که یک مشکلی در نخاع و یا اعصاب مرتبط با تخلیه مثانه وجود دارد و این بچه‌ها هم روند طبیعی ندارند و ممکن است نتوانند به موقع ادرار کنند و یا دچار بی‌اختیاری ادرار شوند که این موضوع می‌تواند به کلیه‌ها آسیب وارد کند.
در بعضی موارد نیز کودکان با مشکل شب ادراری روبه رو هستند و خود را خیس می‌کنند که شایع است، اما هر نوع خیس کردن یا ریزش ادرار در اثر سرفه و عطسه باید حتماً مورد بررسی قرار گیرد.
پیگیری تا 6 سالگی بسیار اهمیت دارد و اگر از این سن گذشت تا 10 سالگی حتماً باید پیگیری شود.
گفتگو: پروین محمدی
منبع: قدس ویژه خراسان