سلامت کودکان: بی‌نظمی در خواب کودکان به خصوص نوزادان یکی از دغدغه‌های والدین است. بسیاری از مادران به دنبال پاسخ سؤالاتی درباره خواب نوزادان هستند. سؤالاتی مثل اینکه چه زمانی برای خواب کودکان مناسب‌تر است؟
استراحت در چه ساعتی از شبانه‌روز می‌تواند به رشد بهتر کودكان کمک کند؟ میزان خواب و زمان آن چه تأثیری در خلق و خو و رفتار کودکان دارد؟
تأثیر خواب بر رشد بچه‌ها
یکی از واقعیت‌ها در مورد خواب نوزادان این است که خواب کافی و در زمان مناسب در سال‌های ابتدایی زندگی می‌تواند عامل مؤثری در رشد جسمی و ذهنی کودکان باشد. زمان مشخص خواب حتی از طول زمان استراحت هم مهم‌تر است و ارتباط مستقیمی با تکامل جسمی و روحی کودکان دارد. به طوری که اختلال درازمدت خواب می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری در سلامت کودکان به دنبال داشته باشد.
به اعتقاد دکتر رزیتا داوری آشتیانی، فوق تخصص روان‌پزشکی کودکان و نوجوانان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در ماه‌های اول زندگی بچه‌ها فرمول خاصی برای خواب آنها وجود ندارد، اما پس از شش ماهگی با توجه به ترشح هورمون خواب و کاهش دفعات گرسنه شدن به دلیل شروع غذای کمکی باید زمان خوابیدن و مدت آن منظم‌تر شود و رفته‌رفته برنامهٔ مشخصی برای زمان استراحت کودکان تعریف و اجرا شود.
به گفتهٔ این روان‌پزشک تنظیم زمان خواب از مدت‌زمان استراحت برای کودکان مهم‌تر است، چرا که بی‌نظمی و آشفتگی در زمان به خواب رفتن بر رشد جسمی و فکری و حتی خلق و خوی کودکان تأثیرات منفی می‌گذارد.
بهترین زمان خواب برای بچه‌ها
یکی از نکات مهم دربارهٔ خواب این است که خواب نیاز فیزیولوژیک هر انسانی است. از طرف دیگر هورمون رشد هم در زمان خواب ترشح می‌شود. به همین دلیل خواب مناسب همراه با احساس امنیت می‌تواند از بسیاری از مشکلات رفتاری کودکان جلوگیری کند. با این حال باید گفت زمان مناسب خواب در سنین مختلف برای کودکان متفاوت است. در واقع شرایط فیزیولوژیک کودکان در سنین مختلف سبب پدید آمدن این تفاوت‌ها می‌شود. شما باید مطمئن شوید زمان در نظر گرفته‌شده برای خواب بچه‌ها نیاز فیزیولوژیک آنها را برطرف می‌کند یا خیر.
عادت‌های مزاحم در خواب بچه‌ها
گاهی عوامل اختلال‌آمیز در روال خواب بچه‌ها به عادت‌های نامناسب خواب آنها مرتبط می‌شود. جالب است بدانید یکی از موارد شایع در عادات اشتباه خوابیدن بچه‌ها در آغوش مادر است. بسیاری از بچه‌ها برای خوابیدن عادت دارند به مادر بچسبند. این موضوع علاوه بر اینکه خواب کودکان را مختل می‌کند، باعث می‌شود والدین به خصوص مادران هم خواب راحت و مناسبی نداشته باشند و در طول روز کلافه و بی‌انرژی باشند که این مورد هم به طور غیرمستقیم بر رشد فکری و جسمی کودکان اثرگذار است. یکی دیگر از موارد محرک‌های نوری مثل تلویزیون، کامپیوتر و صفحه‌نمایش تلفن‌های همراه است. کودک حداقل یک ساعت قبل از خواب باید از این وسایل دور باشد.
میزان خواب مناسب برای کودکان شش ماهه
شش ماهگی زمانی است که باید به برنامهٔ خواب مناسبی برای اغلب فعالیت‌ها به خصوص خواب کودک رسیده باشید. در این دوره والدین باید در زمان مشخصی به کودکان غذا بدهند، زمان مشخصی برای خواب آنها در نظر بگیرند و حتی به نظم مشخصی برای دفعات تعویض پوشک کودک برسند. به طور معمول کودکان از شش ماهگی تا سه سالگی به ۱۱ ساعت خواب شبانه و حدود سه ساعت خواب روزانه احتیاج دارند. بهترین زمان برای خواب شب کودکان بین ساعت ۸ تا ۹ شب است. یعنی بهتر است در این بازه زمانی در رختخواب باشند. اجرای منظم برنامه خواب در کودکی باعث می‌شود که کودک در سنین بالاتر هم خواب درست و اصولی داشته باشد.
عوارض خواب کم
همان‌طور که پیش از این اشاره شد، خواب تأثیر مستقیمی بر رشد فیزیکی کودکان دارد. از سوی دیگر کم‌خوابی یا خواب نامنظم می‌تواند باعث بدخلقی شود. افراد بزرگسال نیز اگر استراحت کافی نداشته باشند، تحریک‌پذیری بالاتری پیدا می‌کنند. از سوی دیگر خستگی ناشی از کم‌خوابی تمرکز را کاهش می‌دهد و تأثیر منفی در یادگیری دارد. ضمن آنکه خواب نامنظم حالت‌های افسردگی و اضطراب را تشدید می‌کند.
تأثیر انتخاب پوشک خوب بر خواب نوزادان
گاهی یک اشتباه در انتخاب پوشک باعث می‌شود اختلالاتی در خواب بچه‌ها به وجود بیاید. پوشکی که رطوبت را به خوبی جذب نمی‌کند نظم خواب بچه‌ها را به هم می‌زند. چرا که باقیمانده رطوبت در پوشک برای مدت طولانی باعث عرق‌سوز شدن پای بچه‌ها و دردسرهای ناشی از آن می‌شود. توصیهٔ ما به شما این است که برای پیشگیری از عرق‌سوز پوشک‌هایی با جذب بالای رطوبت برای کوچولوها انتخاب کنید.
نویسنده: مهناز محمدی
منبع: مادرشو