سلامت کودکان: تب کردن کودک و یا گوش درد از جمله مواردی است که قلب مادر را به درد می آورد و او را آزار می دهد. اما آیا راهی برای پیشگیری از این موارد وجود دارد؟ گاهی اوقات کودک دلبندتان بیمار می شود (و این برای افزایش مقاومت سیستم ایمنی آنها خوب است، البته بشرطی که سیستم ایمنی کودک ضعیف نباشد). برخی تقویت کننده های سیستم ایمنی وجود دارند که می توانند دفعات و شدت بیماری را کاهش دهند.
در اینجا موضوع بحث را به چند دسته تقسیم می کنیم:
سیستم ایمنی چگونه کار می کند؟
علایم ضعف سیستم ایمنی چیست؟
بهترین و طبیعی ترین تقویت کننده سیستم ایمنی برای کودکان و اطفال چیست.
چرا مصرف منظم محرک های ایمنی توصیه نمی شود.
چه زمانی باید سیستم ایمنی کودکان را تقویت کنیم:
آیا تاکنون از خود پرسیده اید که چرا نوزادان هنگام تولد از یک سیستم ایمنی قوی برخوردار نیستند؟ وقتی که نوزاد در شکم مادر است، سیستم ایمنی باید بگونه ای تنظیم شود که نوزاد بتواند گلبول های قرمز مادر را تحمل کند. زمانی که نوزاد بدنیا می آید و برای ادامه زندگی وابسته به مادر نیست، سیستم ایمنی او باید رشد کند.
چگونه شیردهی به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک می کند؟
اگرچه سیستم ایمنی نوزاد هنگام تولد ضعیف است، اما شیردهی نقش مهمی در رشد اولیه سیستم ایمنی نوزاد دارد. شیر مادر حاوی:
آنتی بادی های مفید IgA
فاکتورهای رشد
لنفوسیت های T و B
باکتری های خوب و مفید مثل باکتری لاکتوفرین می باشد.
همه موارد فوق از مواد مغذی هستند که در شیر مادر یافت می شوند و به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک می کنند.
چگونه سیستم ایمنی تکامل میابد؟
سیستم ایمنی در طول دوران کودکی از طریق موارد زیر کامل می شود:
1-هنگام بازی در فضای بیرون از منزل: وقتی کودکان در فضای بیرون از منزل بخصوص در فضاهای کثیف بازی می کنند، سیستم ایمنی آنها قویتر می شود. متاسفانه امروزه، میزان بازی ها در این فضاها کمتر شده و کودکان به قدرکافی باکتری های خوب را دریافت نمی کنند. آیا می دانید کودکانی که والدینشان روی زمین کشاورزی کار می کنند و همیشه در این فضاها حضور دارند، از سیستم ایمنی قویتری برخوردارند و کمتر دچار آلرژی و آسم می شوند؟
1-تماس با آلودگی ها: مطالعات نشان می دهد کودکانی که در تماس با سایر کودکان هستند(مثل مهدکودک یا مکان های بازی) سیستم ایمنی قویتری دارند.
2-بیمار شدن: بیمار شدن کودک بدلیل بد بودن شرایط آب و هوایی برای والدین بسیار ناراحت کننده و عذاب آور است. سرماخوردگی و سایر بیماری های خفیف، بهترین تقویت کننده های طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان می باشند. هر بار که کودک سرما می خورد، بدن او شروع به تولید آنتی بادی هایی می کند که به بدن در مقابله با بیماری ها کمک می کنند. در واقع نتیجه یکی از پژوهش ها در سال 2018 نشان داد کودکان 2 ساله که چندین بار دچار سرماخوردگی شده اند، در مقطع ابتدایی حدود 33 درصد کمتر دچار سرماخوردگی می شوند.
علایم ضعیف شدن سیستم ایمنی کودکان:
اگر کودکتان دایما دچار سرماخوردگی می شود، نترسید چون سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است و به همین دلیل آنها به سرما و عفونت ها بسیار حساس و آسیب پذیرند. عوامل زیادی وجود دارند که بر رشد سیستم ایمنی کودک تاثیر دارند.
تقویت کننده های طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان:
خبر خوب این است که بیشتر تقویت کننده های طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان می توانند دفعات و شدت بیماری را کاهش دهند.
1. خواب خوب و کافی:
خواب یکی از مهمترین تقویت کننده های طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان و بزرگسالان است. در طول خواب، بدن ترمیم می شود اما در طول این مدت، بدن با تولید گلبول های سفید به جنگ با عفونت و میکروب ها می رود. در واقع نتیجه یکی از مطالعاتی که در سال 2007 روی حیوان انجام شد، نشان داد که بی خوابی باعث افت گلبول های سفید می شود که بدون این گلبول ها، بدن در معرض بیماری قرار می گیرد.
راهکار چیست؟ از کافی بودن خواب کودکتان اطمینان حاصل کنید. اگر نمی دانید که میزان خواب کودکتان چقدر است، به چارت خواب کودک مراجعه کنید.
2. ورزش منظم:
به چند دلیل، ورزش کردن بسیار مفید است چون ورزش، بهترین تقویت کننده طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان محسوب می شود.
ورزش می تواند میزان سرماخوردگی را تا 67 درصد کاهش دهد.
در سال 2008، محققان نشان دادند افرادی که ورزش می کنند، کمتر دچار عفونت های تنفسی می شوند و حتی اگر به سرماخوردگی مبتلا شوند، این سرماخوردگی بسیار خفیف و جزئی بوده و در کوتاه مدت بهبود می یابد.
انواع ورزش ها، تقویت کننده سیستم ایمنی کودکان:
پارک رفتن حتی در فصول پاییز و زمستان
پیاده روی خانوادگی
بازی فریزبی، گرگم به هوا و توپ بازی در حیاط
رفتن به مراکز خرید و تشویق کودکان به قدم زدن
شنا کردن یا شرکت در کلاس یوگا
مصرف آنتی بیوتیک در صورت لزوم:
آنتی بیوتیک ها باید به موقع و در زمان مناسب مصرف شوند و مصرف زیاد آنها باعث مقاوم شدن میکروبها به درمان می شود.
برای آنکه آنتی بیوتیک ها اثربخش باشند، نکات زیر را رعایت کنید:
هرگز از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های ویروسی استفاده نکنید چون ویروس ها بسادگی تحت تاثیر آنتی بیوتیک ها قرار نمی گیرند.
از مصرف صابون های آنتی باکتریال یا مواد ضدعفونی کننده آنتی باکتریال خودداری کنید چون این صابون ها موجب رشد باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک می شوند.
در صورتی که مصرف آنتی بیوتیک ها ضروری است، می توانید از سلامت روده کودکتان با دادن پروبیوتیک حداقل 2 ساعت بعد از مصرف آنتی بیوتیک محافظت کنید.
3. افزایش سطح روی (زینک):
مطالعه ای که در سال 2008 انجام شد، نشان داد کمبود روی موجب نقص سیستم ایمنی می شود. به همین دلیل مصرف روی (زینک) به بدن در تولید سلول های T که بخشی از سیستم ایمنی است، کمک می کند.
عناصر مس و روی جزو آنتاگونیست ها هستند -مصرف یکی به مقدار زیاد جذب دیگری را کاهش می دهد- و کودکان میل شدیدی به مصرف خوراکی های غنی از مس مثل شکلات، غلات کامل و سیب زمینی دارند و خوراکی های غنی از روی مثل گوشت قرمز کمتر مصرف می کنند.
خوراکی های غنی از روی شامل:
نخود: می توانید حموس (خوراک نخود) را برای کودکان تهیه کنید.
دانه ها: تخمه کدو، شاهدانه، کنجد
بادام هندی: شامل کره بادام زمینی یا شیر بادام
تخم مرغ: این خوراک غنی از پروتئین بوده و یک صبحانه کامل می باشد
گوشت چرخ کرده: این گوشت در خوراک اسپاگتی یا برگرها استفاده می شود
4. مصرف موادمغذی گیاهی:
موادمغذی گیاهی، ترکیباتی هستند که به طور طبیعی در گیاهان (میوه ها و سبزیجات) یافت می شوند. این مواد به تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با بیماری ها کمک می کند. این موادمغذی، سیستم ایمنی را بواسطه مبارزه با باکتری ها، ویروس ها و رادیکال های آزاد تقویت می کند. با مصرف این مواد، عملکرد سیستم ایمنی بهبود می یابد. لیکوپن و کاروتنوئیدها از جمله مواد مغذی گیاهی هستند که در خوراکی های زیر یافت می شوند:
گوجه فرنگی (گوجه فرنگی پخته حاوی مقادیر زیادی لیکوپن و کاروتنوئید است)
سبزیجات سبز مثل بروکلی و اسفناج. حتی می توانید اسموتی های گرمسیری را امتحان کنید
پیاز و سیر
هویج
سبزیجات تازه مثل جعفری، گشنیز و ریحان
مصرف پروبیوتیک:
پروبیوتیک ها یکی از بهترین تقویت کننده های طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان هستند چون این مواد، سیستم ایمنی کودک را به باکتری های خوب مجهز می کند. پروبیوتیک ها متشکل از باکتری های زنده ای هستند که در محیط روده رشد می کنند. اما چگونه این باکتری ها بر سیستم ایمنی تاثیر می گذارند؟
90 درصد سیستم ایمنی در روده قرار دارد، بنابراین وقتی باکتری های زنده در روده رشد می کنند، سیستم ایمنی تقویت می شود و عملکرد آن بهبود می یابد.
اطفال و کودکان می توانند از پروبیوتیک استفاده کنند. بنابراین مصرف برخی پروبیوتیک ها برای کودکان و اطفال بسیار مناسب و مطلوب است. این پروبیوتیک ها شامل خوراکی های غنی از پروتئین مثل ماست می باشد.
مصرف ویتامین دی:
ویتامین دی نقش بسیار مهم و حیاتی در حفظ سلامت استخوان دارد و طبق مطالعات انجام گرفته در سال 2011، ویتامین دی موجب تقویت سیستم ایمنی می شود. هنگامی که بدن مورد حمله باکتری ها و میکروب ها قرار می گیرد، مصرف ویتامین دی موجب تقویت سیستم ایمنی می شود.
بهترین منابع ویتامین دی:
نور آفتاب، بهترین منبع ویتامین دی است، اما اگر در اقلیم های بارانی یا ابری زندگی می کنید، ممکن است نتوانید بقدر کافی از نور آفتاب طبیعی استفاده کنید.
قطره ویتامین دی غالبا برای نوزادان شیرخوار توصیه می شود.
خوراکی های غنی از ویتامین دی: شامل ماهی های چرب (سالمون و ماهی ماکرو)، تخم مرغ، گوشت گوساله و زرده تخم مرغ
مصرف خوراکی های غنی از ویتامین آ:
ویتامین آ یکی دیگر از ویتامین هایی است که می تواند سیستم ایمنی را تقویت کند. در سال 2015 محققان با مطالعه روی حیوان نشان دادند که ویتامین آ نقش بسیار ویژه ای در حفظ سلامت سیستم تنفسی دارد. کمبود ویتامین آ، سلامت و ایمنی مجاری تنفسی را به خطر می اندازد. مجرای تنفسی، اولین جایی است که در تماس با باکتری ها و میکروب ها بوده و مورد حمله آنها قرار می گیرد. بنابراین بهتر است از کافی بودن سطح ویتامین آ در بدن کودکتان اطمینان حاصل کنید.
خوراکی های غنی از ویتامین آ شامل: جگر، زرده تخم مرغ، کره پاستوریزه و روغن ماهی است که حاوی ویتامین دی و پتاسیم می باشد.
استفاده از سرم شست و شو :
سرم شست و شو که باعث شستشو و عبور مخاط از مجرای بینی می شود، می تواند هرگونه باکتری های مضر از سینوس ها را پاکسازی کند و به سلامت سیستم ایمنی کمک کند. از این محلول هنگام احتقان یا گرفتگی بینی و زمانی استفاده می شود که امکان تخلیه مخاط از سینوس وجود ندارد.
روش استفاده از محلول شستشودهنده:
1-سرنگ را از سرم پر کنید.
2- سر کودک را به یک طرف خم کنید
3-نوک سرنگ را بدرون بینی وارد کنید
4-از کودک بخواهید تا از راه دهان نفس بکشد، نه از راه بینی
5-سرنگ را کمی کج کنید تا محلول براحتی از آن خارج شود و سپس وارد مجرای بینی و انتهای حفره بینی شود.
اگر در تزریق محلول شستشو به بینی با استفاده از سرنگ با مشکل مواجهید، می توانید از اسپری استفاده کنید.
گزینه بعدی، استفاده از اسپری بینی نرمال سالین برای پاکسازی سینوس و تقویت سیستم ایمنی است.
نوشیدن آب:
نوشیدن آب به تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت بدن کمک می کند. در واقع نوشیدن آب به مقدار کافی یکی از بهترین تقویت کننده های طبیعی برای سیستم ایمنی کودکان است.
نوشیدن آب برای مقابله با بیماری ها از جمله سرماخوردگی و باکتری های موجود در ادرار و همچنین کاهش خطر ابتلا به عفونت های مجاری ادرار مفید است.
برای اینکه آب را به یک نوشیدنی دلچسب و خوشایند برای کودکان تبدیل کنیم، بهتر است.
برش های لیمو
برش های توت فرنگی
آناناس یا برگ نعناع به آب افزوده شود.
فراموش نکنید که بیشتر میوه ها و سبزیجات حاوی آب فراوان هستند.
حفظ سلامت دهان و دندان:
سلامت دهان و دندان می تواند بر سلامت عمومی تاثیرگذار باشد. مطالعات نشان می دهند که عفونت دهان می تواند خطر بیماری های خودایمنی را افزایش دهد. به همین دلیل است که علاوه بر پوست، سینوس و دستگاه تناسلی، دهان نیز محلی برای رشد میکروب ها و باکتری هاست.
به منظور اطمینان یافتن از سلامت دهان کودک باید اقدامات زیر انجام شود:
کمک به کودک در مسواک زدن دندان تا سن 8 سالگی
مسواک زدن دوبار در روز به مدت 2 دقیقه
استفاده از نخ دندان